2024_CBS_02357 - Collegebeslissing betreffende het actieprogramma voor Historische Landgoederen

Gelet op het decreet onroerend erfgoed van 12 juli 2013 en latere wijzigingen;

Gelet op actie 1518: Organiseren van/en ondersteuning bij bovenlokale culturele projecten in het kader van erfgoed van het gemeentelijke meerjarenplan, zoals goedgekeurd door de gemeenteraad op 18 december 2023; 

Gelet op de collegebeslissing van 29 november 2021 betreffende de intentieverklaring van het onroerenderfgoedrichtplan voor historische landgoederen; 

Gelet op de collegebeslissing 18 december 2023 betreffende de visietekst van het onroerenderfgoedrichtplan voor historische landgoederen;

Gelet op de projectnota Onroerenderfgoedrichtplan historische landgoederen van september 2021 van het Agentschap Onroerend Erfgoed, die de aanleiding, beleidscontext, definitie, motivatie, doelstellingen, projectstructuur, projectverloop, impact en verwachtingen van het project vastlegt;

Gelet op de intentieverklaring van de werkgroep van het project, die de hoofddoelstelling en missie van het project vastlegt;

Gelet op de berichtgeving van Agentschap van Onroerend Erfgoed van 27 september 2023 betreffende de goedkeuring van het onroerenderfgoedrichtplan historische landgoederen;

Overwegende dat een onroerenderfgoedrichtplan de bedoeling heeft om een beleidsvisie te ontwikkelen die relevant kan zijn voor historische landgoederen in Vlaanderen; dat historische landgoederen betekenisvolle plaatsen zijn met een belangrijke cultuurhistorische, ecologische, sociale en economische waarde die vanuit cultuurhistorisch oogpunt een ruimtelijke samenhang tonen; dat ze dragers zijn van erfgoedwaarden en dus bouwstenen voor de streekidentiteit zijn en kansen bieden tot recreatie, cultuur(historie), kunst, ecologie en biodiversiteit;

Overwegende dat historische landgoederen echter onder druk staan als gevolg van complexe regelgeving, fragmentatie, stedelijke druk, gebrek aan verdienmodellen, klimaatverandering en andere problematieken; dat er nood is aan een overkoepelende beleidsvisie voor de instandhouding en toekomstige ontwikkeling van dit erfgoed;

Overwegende dat landschapspark Bulskampveld dient als een testgebied om tot een visie te komen die uiteindelijk ook elders in Vlaanderen geschikt is; 

Overwegende dat de regio zich kenmerkt door het groot aantal kasteeldomeinen die het hedendaagse landschap nog steeds sterk bepaalt; 

Overwegende dat Aalter deel uitmaakt van de gebiedscoalitie van het landschapspark, wordt de gemeente mee uitgenodigd door het agentschap Onroerend Erfgoed om aan het onroerenderfgoedrichtplan deel te nemen; 

Overwegende dat de projectdoelstelling zoals vastgelegd in de intentienota bijgevolg als volgt luidt: Met het onroerenderfgoedrichtplan willen we historische landgoederen duurzaam ontwikkelen door vanuit een gedeeld begrip samen te werken aan beleid- en beheergerichte oplossingen voor deze multifunctionele en betekenisvolle plaatsen; dat de visievorming gebeurt binnen dat kader zoals in de intentieverklaring omschreven;

Overwegende dat een onroerenderfgoedrichtplan een vernieuwend instrument is in de erfgoedzorg, dat focust op een langetermijnvisie; dat tot stand komt via samenwerking met alle actoren en in samenwerking met alle betrokken Vlaamse beleidsdomeinen, regionale organisaties en regionale en lokale besturen; dat uitgaat van participatie van de lokale bevolking en het lokaal bestuur; dat toelaat een brede waaier van instrumenten in te zetten die resulteert in een formeel engagement van de partners; dat zich kenmerkt door niveau-overschrijdend denken; dat opereert op een grote schaal, namelijk een volledig thema of gebied; dat erfgoedpatrimonium holistisch benadert;

Overwegende dat het project volgend procesverloop voorziet, dat momenteel de fase goedkeuring actieprogramma door de Vlaams minister van Onroerend Erfgoed:

Overwegende dat Agentschap melding maakt van vertraging; 

Overwegende dat het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid als trekker van het project optreedt en verantwoordelijk is voor het onderzoek, participatietraject, voorbereiden en administratief afhandelen van alle aan het project verbonden documenten;

Overwegende dat er geen financiële middelen gevraagd worden, maar louter het engagement van het lokaal bestuur door deelname aan de projectstuurgroep, het delen van informatie in functie van het onderzoek en communicatie naar de burger indien nodig;

Overwegende dat bijkomend advies werd ingewonnen over de impact van een onroerenderfgoedrichtplan en eventuele erkenning als erfgoedlandschap via een RUP op de gemeentelijke stedenbouwkundige vergunningsvrijheid; dat vanuit het Agentschap Onroerend Erfgoed gesteld werd dat het in eerst instantie de initiatiefnemer is van een RUP (in de meeste gevallen het lokaal bestuur zelf) of een erfgoedlandschap in een RUP wordt opgenomen en welke voorschriften daaraan gekoppeld worden; dat het niet zo is dat een onroerenderfgoedrichtplan automatisch dient te resulteren in de opmaak van een RUP; dat ook vastgestelde ankerplaatsen uit de landschapsatlas omgezet kunnen worden in een erfgoedlandschap via een RUP; dat voor percelen die in een erfgoedlandschap liggen advies gevraagd wordt in volgende vier gevallen (minder dan bij een beschermd cultuurhistorisch landschap): voor gebouwen of constructies die opgenomen zijn in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed, percelen die in gemengd openruimtegebied met hoge cultuurhistorische waarde liggen, het optrekken van constructies in agrarisch gebied of ruimtelijk kwetsbaar gebied en aanmerkelijk reliëfwijzigingen; dat in een erfgoedlandschap initiatiefnemers een beroep kunnen doen op stimulerende maatregelen voor het beheer van onroerend erfgoed, meer concreet onder de vorm van erfgoed- en onderzoekspremies bij het Agentschap Onroerend Erfgoed;

Overwegende dat de minister voor Onroerend Erfgoed het richtplan goedkeurde op 15 februari 2024; 

Overwegende dat een actieprogramma met zeventien acties is opgesteld om de ambities van het plan op terrein waar te maken; 

Overwegende dat de verschillende acties worden voorbereid, gepland of uitgevoerd door het agentschap Onroerend Erfgoed, Toerisme Vlaanderen, het Agentschap Natuur en Bos, het agentschap Landbouw en Zeevisserij, de Vlaamse Landmaatschappij, Herita, de Provincie West-Vlaanderen, Westtoer, het Regionaal Landschap Houtland en Polders, de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddiensten (IOED) Meetjesland, Raakvlak en Radar en de gemeenten Aalter, Beernem, Oostkamp, Ruiselede en Wingene en samen met de ondersteuning van het Aanspreekpunt Privaat Beheer Erfgoed (APB-E-); 

Overwegende dat de gemeente Aalter (mede)verantwoordelijk is voor twee acties: 

    - Actie 8 - Capteren noden landgoedbeheerder op gemeentelijk niveau

    Op gemeentelijk niveau wordt per gemeente een overlegmoment gepland met alle landgoedbeheerders uit het grondgebied om huidige en toekomstige noden in kaart te brengen. Deze input wordt gebruikt om te evalueren hoe de ambities van het richtplan vorm  kunnen krijgen binnen het afgebakend grondgebied van de betreffende gemeenten

    - Actie 10 - Delen van good practices rond landgoed-specifiek beleid en publiek-private samenwerking op gemeentelijk niveau

    Hoewel landgoederen een positieve impact (kunnen) hebben op hun directe omgeving, vertaalt dit zich vandaag slechts in beperkte mate in een stimulerend gemeentelijk beleid. Door gemeenten te informeren over de kansen en mogelijkheden om landgoederen te betrekken in het beleid, probeert deze actie hier verandering in te brengen; 

Overwegende dat de gemeente Aalter bij twee acties betrokken is:

    - Actie 7 - Uitwerking gebiedsgerichte visie landgoederen in regio Bulskampveld

    Het doel van de verdere uitwerking van de gebiedsgerichte visie voor de landgoederen in Bulskampveld is tweeledig. Ten eerste is het de bedoeling om een kader te scheppen waarbinnen beheerders actie kunnen ondernemen om hun landgoed naar de toekomst toe te behouden en te ontwikkelen. Ten tweede is het de bedoeling om de landgoederen opnieuw een voorname rol te geven binnen de regio op het vlak van erfgoed, beleving, innovatie, landschap, biodiversiteit, klimaatadaptatie, en verder. 

    - Actie 15 - Oprichting van een werkgroep landgoederen in de regio Bulskampveld

    Binnen deze actie zullen de eerste stappen worden gezet om een werkgroep landgoederen op te richten binnen de structuur van de gebiedsgerichte werking; 

Overwegende dat officiële goedkeuring wordt gevraagd voor het actieprogramma voorgelegd wordt aan de Vlaamse regering;

Overwegende dat het Agentschap Onroerend Erfgoed de validering zo snel mogelijk wil ontvangen;