Gelet op het decreet van 28 januari 1977 tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen, gewijzigd bij decreet van 29 november 2002, artikel 1, dat bepaalt dat alleen de gemeenteraad bevoegd is om de naam van openbare wegen en pleinen vast te stellen of te wijzigen en artikel 4 dat bepaalt dat het gemeentebestuur advies vraagt aan de gemeentelijke raad voor cultuur en culturele vrijetijdsbesteding;
Gelet op de aanvraag van 3 maart 2020 van Fegarder nv voor een omgevingsvergunning voor het verkavelen van een perceel grond in 9 loten bestemd voor open (3 loten) en halfopen (6 loten) bebouwing, op een terrein in het kadaster gekend als afdeling 7 (Knesselare), sectie C, nummers 0451H en 0450D;
Gelet op het advies straatnaamgeving van 9 juni 2020 van de adviesgroep straatnaamgeving, letterlijk geciteerd:
“VOORSTELLEN EN MOTIVERING
“Tramstatie”
Aan het eind van de 19de eeuw tot midden van de 20ste eeuw liepen er meerdere tramlijnen op het grondgebied van het huidige Aalter. Er zijn nog slechts beperkte materiële aandenkens, naast een pak postkaarten en foto’s. Er verwijst geen enkele straatnaam naar dit communicatie- en ontsluitingsmiddel.
De Knesselaarse tramstatie (ook de naam van een nabijgelegen herberg) bevond zich langs de Urselweg. De nieuwe verkaveling ligt in deze buurt (zie ook bijgevoegd plannetje met toponiemen, die weliswaar uit meerdere eeuwen dateren; kaart opgemaakt door Alfons Ryserhove en Arthur Verhoestraete en gepubliceerd in Leenroerig overzicht van Aalter en Knesselare). Er is wel geen rechtstreekse verbinding tussen de nieuwe verkaveling en die buurt (wat enigszins tegen dit voorstel zou kunnen pleiten; het lijkt wel een unieke gelegenheid om dit, niet onbelangrijke, stukje verleden in herinnering te brengen).
“Karabiniersstraat”
Dicht bij de nieuwe straat staat een monumentje met de naam Zwarte Duivels. Beide zaken refereren aan de gevechten aan de Hooiestraat in 1918 door het bataljon karabiniers-wielrijders met Duitse troepen. De (bij)naam werd trouwens door deze laatste gegeven door acties rond Halen in 1914, waarbij de cyclisten ter plaatse bleven en het keer op keer opnamen tegen de Duitse cavalerie en letterlijk uiteen werden gereden. Deze eenheid onderscheidde zich opnieuw in het eindoffensief. Zo trokken deze soldaten op 17 oktober 1918 Torhout binnen en maakten tal van krijgsgevangenen. Diezelfde avond nog stonden ze aan de ‘poorten’ van Brugge, om bij een nachtelijke aanval op 19 oktober 1918 Knesselare te veroveren en weer krijgsgevangenen te nemen.
Misschien nog merkwaardiger is dat een groep Cyclisten of Karabiniers-wielrijders ook tijdens de Tweede Wereldoorlog met de Duitsers in Knesselare slag leverde. Deze keer was het niet bij de aftocht van de bezettende troepen, maar bij het oprukken van de vijand.
De 4de Karabiniers-wielrijders moesten op 27 mei – 1 dag voor de capitulatie – koste wat kost Knesselare-dorp en de Urselweg verdedigen. Zij maakten deel uit van de zogenaamde Groepering Morel, die een troepenmacht ontplooide op de lijn Eentveld-Knesselare-Kanaal Gent-Brugge, langs de Maldegemweg en Hoekestraat. In de namiddag gingen die troepen in de tegenaanval, want de Duitsers rukten op vanuit Zomergem via Ursel. Er was heel wat verwarring, daar er ook nog een stroom vluchtelingen door het dorp trok. De Belgische troepen behaalden toch enig succes en konden meermaals Duitsers gevangen nemen. Ze kenden zelf ook wel verliezen, maar desondanks kon de Duitse blitzkrieg er even worden halt gehouden. De lokale heemkundige Alfons Ryserhove schreef zelfs dat Knesselare de enige Oost-Vlaamse gemeente was die – vóór de capitulatie – niet door de Duitsers was bezet, dankzij de Zwarte Duivels of Karabiniers-wielrijders.
Optie: Karabiniersstraat
“Poezenhoek”
Dit is een alom bekende naam in Knesselare, die verwijst naar het (een) nabijgelegen kruispunt. Dit begrip, dat ook een negatieve connotatie kan hebben, verwijst echter niet naar de achterliggende grond, waar de verkaveling zich bevindt.
Verdient geen voorkeur.
“Berwaan”
Dit toponiem is een variant van Bruwaan, dat in Oost-Vlaanderen op meerdere plaatsen voorkomt. Een andere variant is Bauwer(w)aan (bv. Zomergem, ook in Tielt, Ruiselede, Meulebeke enz.).
Het begrip valt niet met zekerheid te verklaren. Er wordt meest waarde gehecht aan de hypothese van dr. M. Gysseling, namelijk dat het teruggaat op een persoonsnaam. Feit is dat de naam al vroeg in onze streek als familienaam is geattesteerd (in Zomergem vanaf de 13de eeuw). Hij zou op zijn beurt teruggaan op een plaatsnaam.
De voorzichtige conclusie van specialisten luidt dat het toponiem in oorsprong een persoonsnaam is naar de herkomst van de naamdrager.
Suggesties: Berwaan, Bruwaan (bestaat echter in Ruiselede) en Bauwerwaan (al in gebruik in Zomergem).
Meer informatie: Kris MATTHEEUWS & Magda DEVOS, Meetjeslandse Toponiemen tot 1600, Zomergem, Maldegem (Stichting Achiel De Vos), 1997.
“Bunt”
Dit toponiem komt echter al voor in de straatnaam Buntelare (een samenstelling van bunt en laar).
Om verwarring te vermijden, wordt dit beter niet gebruikt.
“Heudenhoek”
Dit toponiem komt voor op de al vermelde toponiemenkaart van Ryserhove en Verhoestraete. Het element hoek verwijst naar wijk, gehucht, ook uithoek. De verklaring voor het eerste deel blijft momenteel open. In combinatie met hoek komt vaak een persoonsnaam voor (cfr. Hijlarehoek en Ijserinshoek), maar er lijkt hiervoor geen passende (voor- of familie)naam voorhanden.
Het lijkt mij weinig waarschijnlijk dat het om een (dubbel) foutieve lezing van geuzenhoek zou gaan. De vermelde auteurs zouden m.i. die connectie wel hebben onderkend en onderbouwd.
CONCLUSIE
De meest geschikte namen lijken (in de vermelde volgorde):
Overwegende dat in voormeld advies volgende straatnamen worden voorgesteld:
Overwegende dat voormelde nieuwe wegenis zal aansluiten op de nieuwe wegenis binnen de verkaveling Hooiestraat waarvoor een omgevingsvergunning werd verleend aan Ascot Belgium; dat bijgevolg de straatnaam gekozen voor de verkaveling Hooiestraat eventueel ook kan gebruikt worden voor de verkaveling Urselseweg;
Overwegende de vraag om de methode voor het formuleren van voorstellen tot nieuwe straatnamen niet te wijzigen; dat bijgevolg bovenvermelde voorstellen integraal worden aangereikt;
Voor de nieuwe wegenis in de nieuwe verkaveling gelegen aan de Urselseweg de straatnaam Karabiniersstraat voor te dragen.
De nieuwe straatnaam voor voorlopige aanvaarding voor te dragen aan de gemeenteraad tijdens de eerstvolgende zitting.